Karol Niedoba

---

Życiorys

Pochodzenie Karola Niedoby miało swoje korzenie w skromnej, wielodzietnej rodzinie chłopskiej z Lesznej Górnej, która była powiązana z folwarkiem w Dzięgielowie, aż do momentu zniesienia pańszczyzny. Po ukończeniu edukacji w szkole ludowej, rozpoczął pracę jako czeladnik u swojego starszego brata, Pawła, który trudnił się malarstwem pokojowym. W latach 1881–1887 kształcił się w Przemysłowej Szkole Dokształcającej w Cieszynie. W 1887 roku, dzięki stypendium uzyskanym z inicjatywy cieszyńskiego burmistrza, dr. Jana Demela, podjął studia w Szkole Przemysłu Artystycznego w Wiedniu, gdzie uczył się między innymi pod okiem pejzażysty prof. Rudolfa Ribařa oraz portrecisty Ludwika Minnigerode. Po tym, w 1895 roku, kontynuował naukę w Monachium, ucząc się od Gabriela Hackla i Ludwika Löfftza.

W 1898 roku powrócił do swojego rodzinnego regionu, gdzie po nieudanych poszukiwaniach pracy w Cieszynie, rozpoczął pracę jako nauczyciel rysunku najpierw w Karniowie na Śląsku Opawskim, a później w Brnie na Morawach. Rok później otrzymał posadę w Miejskiej Szkole Realnej w Cieszynie oraz w tamtejszej Przemysłowej Szkole Dokształcającej. W latach 1904–1911 kształcił przyszłych nauczycieli w polskich „paralelkach” przy niemieckim Seminarium Nauczycielskim. Od 1906 roku uczył rysunku w polskim gimnazjum Macierzy Szkolnej, a od 1907 roku w Polskiej Szkole Ludowej. W 1906 roku w Wiedniu zdobył uprawnienia do nauczania rysunku w szkołach średnich, a trzy lata później tytuł C.K. profesora, nadany przez Krajowy Urząd Szkolny w Opawie.

Był osobą mocno zaangażowaną w życie kulturalne i artystyczne swojego miasta, współorganizując Pierwszą Śląską Wystawę Sztuki i Rzemiosł Artystycznych, która miała miejsce w Cieszynie na przełomie 1906 i 1907 roku. W minionym czasie, w 1906 roku, ożenił się z Martą Folwarczną, córką pastora Bernarda Folwarcznego. Po ślubie zamieszkali w domu teścia na ul. Nowe Miasto w Cieszynie, gdzie Niedoba spędził resztę swojego życia. Na emeryturę przeszedł w 1928 roku.

Karol Niedoba był ceniony nie tylko jako wychowawca młodzieży, ale przede wszystkim jako aktywny artysta. Jego twórczość obejmowała liczne portrety, obrazy o tematyce sakralnej oraz kopie dzieł dawnych mistrzów. Głównie jednak utrwalał pejzaże wsi podcieszyńskiej, obejmujące okolice Puńcowa, Bażanowic czy Ustronia. W poszukiwaniu inspiracji, z sztalugami oraz szkicownikiem, przemierzał pieszo tereny Pogórza Cieszyńskiego. Namalował około 700 akwarel i obrazów olejnych, które charakteryzowały się liryzmem, nastrojowością oraz intymnością. Pomimo stopniowej utraty wzroku, kontynuował tworzenie, coraz częściej podejmując tematy religijne. Ostatni znany jego obraz, portret matki, powstał w 1943 roku.

Po swojej śmierci, Niedoba został pochowany na cieszyńskim cmentarzu ewangelickim. Zgodnie z jego wolą, część jego dorobku artystycznego, w tym prace z czasów studiów, szkicowniki, akwarele oraz olejne obrazy, a także fragment biblioteki, znalazły swoje miejsce w zbiorach Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie.

---

Oceń: Karol Niedoba

---