Andrzej Niedoba to postać, która na stałe wpisała się w polski krajobraz literacki oraz publicystyczny. Urodził się 30 października 1940 roku w Cieszynie, mieście malowniczo położonym na pograniczu polsko-czeskim. Jego życie, pełne pasji i twórczych wyzwań, dobiegło końca 25 listopada 2020 roku.
Jako utalentowany pisarz i publicysta, Niedoba zyskał uznanie dzięki swoim reportażom, w których zręcznie łączył wnikliwą narrację z emocjami ludzi, których historie opisywał. Jego twórczość obejmowała także sztuki teatralne, które miały szansę na różnorodne interpretacje i zdobyły serca wielu miłośników sztuki.
Życiorys
Andrzej Niedoba był synem Adama Niedoby i Janiny, a także bratanek Władysława Niedoby, znanego zaolziańskiego działacza, związanego z „Jury spod Grónia”. Ukończył polską szkołę podstawową w Jabłonkowie i liceum ogólnokształcące w Wiśle, gdzie uzyskał świadectwo maturalne w 1957 roku. Następnie podjął studia z zakresu polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, które zakończył w 1963 roku.
Po zakończeniu edukacji, rozpoczął karierę jako dziennikarz oraz spiker w Telewizji Katowice, początkowo w Krakowie, a później przeniósł się do Katowic. Niedoba był również aktywny w dziedzinie publicystyki, pisząc wiele artykułów oraz reportaży. Pracował w licznych redakcjach, zarówno na Śląsku, jak i w regionie zaolziańskim, łącznie z aż jedenastoma różnymi wydawnictwami. W końcu lat 60. XX wieku z jego inicjatywy i współpracy z ojcem powstał nieoficjalny hymn górali beskidzkich, zatytułowany „Szumi jawor, szumi”.
W 1978 roku dokonał swojego debiutu dramaturgicznego, przedstawiając sztukę „Skoczek” w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej. Niedoba ma na swoim koncie liczne zbiory reportaży oraz dramaty. Szczególnie wyróżnia się jego sztuka „Kim pani jest?”, która była emitowana w Teatrze Telewizji, a w rolach głównych wystąpiły Krystyna Janda oraz Mirosława Dubrawska.
Na uwagę zasługuje także dramat „Rajska jabłonka”, który zdobył I nagrodę w prestiżowym konkursie ogłoszonym przez miesięcznik teatralny „Dialog” w 1985 roku. Jest to utwór napisany gwarą, o tematykę, która w latach 80. uniemożliwiła jego zrealizowanie na deskach teatralnych. Prapremiera „Rajskiej jabłonki” miała miejsce dopiero w 2016 roku, z okazji jubileuszu 65-lecia Sceny Polskiej Teatru Cieszyńskiego w Czeskim Cieszynie.
Andrzej Niedoba spoczywa na cmentarzu ewangelickim „Na Groniczku” w Wiśle.
Nagrody
Wśród wyróżnień Andrzeja Niedoby można wymienić kilka znaczących nagród, które odzwierciedlają jego osiągnięcia w dziedzinie literatury i sztuki.
- 2017 – Nagroda im. Karola Miarki,
- 2019 – Nagroda im. ks. Leopolda Jana Szersznika.
Publikacje
Oto spis dzieł autorstwa Andrzeja Niedoby, który w znaczący sposób wpłynął na polską literaturę oraz teatr.
- „Skoczek”,
- „Siedemdziesiąt dziewięć godzin nocy” (1981),
- „Pęknięte lustra Temidy”,
- „Piekłoniebo” (1989),
- „Matka Ziemia” (2017),
- „Rzeka niepokorna. Saga cieszyńska”,
- „Rajska jabłonka” – dramat teatralny,
- „Pakamera” – dramat teatralny,
- „Górlandia” – dramat teatralny,
- „Kim pani jest?” – dramat teatralny.
Przypisy
- Ostatnie pożegnanie Andrzeja Niedoby [online], wisla.pl, 01.12.2020 r. [dostęp 15.05.2021 r.]
- Krzysztof Marciniuk: Andrzej Niedoba nie żyje! Zaszumi mu jawor. beskidzka24.pl. [dostęp 26.11.2020 r.]
- Nagroda Miarki dla Niedoby [online], OX.pl [dostęp 20.03.2020 r.]
- Andrzej Niedoba [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 20.03.2020 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Ludwik Antoni Brygierski | Stanisław Wenglorz | Viktor Ullmann | Ruta Molin-Panitz | Wiesława Gołajewska | Zbigniew Machej | Max Rostal | Wanda Mider | Anna Blomberg-Gahan | Renata Jonscher | Izabela Kopeć | Adam Bajerski | Katarzyna Dzida-Hamela | Piotr Probosz | Janusz Towpik | Karol Chodura | Zdzisław Nardelli | Wojtek Wawszczyk | Joanna Jurgała-Jureczka | Jerzy KronholdOceń: Andrzej Niedoba