Zbigniew Machej, urodzony 17 sierpnia 1958 roku w Cieszynie, jest polskim poetą oraz utalentowanym tłumaczem, specjalizującym się w literaturze czeskiej oraz słowackiej. Jego działalność artystyczna obejmuje nie tylko tworzenie własnych dzieł literackich, ale również aktywne angażowanie się w promocję kultury i literatury regionu.
Zaangażowanie Macheja w działalność kulturalną sprawia, że jest on postacią znaczącą w środowisku literackim, który poprzez swoje tłumaczenia przyczynia się do zrozumienia i docenienia bogactwa literatury słowiańskiej.
Życiorys
Ukończył studia z zakresu polonistyki w 1982 roku oraz religioznawstwa w 1987 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Po zakończeniu nauki, przez długi czas pracował jako nauczyciel oraz niezależny dziennikarz. W swojej karierze pełnił różnorodne funkcje, w tym menedżera kultury oraz dyplomaty, znajdując się na stanowisku wicedyrektora Instytutu Polskiego w Pradze w latach 1991–1996 i 2000–2004, a także dyrektora tegoż instytutu w Bratysławie w latach 2006–2010. Pracował także jako wicedyrektor Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego w Bratysławie.
Swoje pierwsze teksty publikował od 1980 roku na łamach „Tygodnika Powszechnego”. W ciągu swojej kariery współpracował z wieloma czasopismami literackimi, takimi jak „bruLion”, „Krasnogruda”, „Literatura na Świecie”, „Europa” oraz „Foyer”, a także z „Przekrojem”. Jego twórczość została doceniona wieloma nagrodami, w tym nagrodą krakowskiego kwartalnika „Arka” w 1988 roku, Nagrodą Młodych im. St. Wyspiańskiego w 1991 roku, a także Nagrodą „Literatury na Świecie” w 2017 roku. Ostatnio, w 2022 roku, jego esej pt. „Domniemania o wolności” zdobył główną nagrodę w konkursie „Wolność myśli – wolność wyrazu” zorganizowanym przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS oraz Polski PEN Club.
W trakcie swojej kariery był również nominowany do wielu prestiżowych nagród, w tym Paszportu Polityki w 2003 roku, Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius w 2008 roku, Nagrody Literackiej Gdynia w 2008 i 2021 roku oraz Nagrody Poetyckiej im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w 2015 roku.
Twórczość
Poezja
W twórczości Zbigniewa Macheja można odnaleźć wiele interesujących zbiorów poezji, które ukazują zróżnicowane tematy i emocje. Do najważniejszych z nich należą:
- Smakosze, kochankowie i płatni mordercy (1984),
- Śpiąca muza (1988),
- Wiersze dla moich przyjaciół (1988),
- Dwa zbiory wierszy (1990),
- Trzeci brzeg (1992),
- Legendy praskiego metra (1996),
- Kraina wiecznych zer (2000),
- Prolegomena. Nieprzyjemne wiersze dla dorosłych (2003),
- Wspomnienia z poezji nowoczesnej (2005),
- Wiersze przeciwko opodatkowaniu poezji (2007),
- Przygody przyrody (2008),
- Zima w małym mieście na granicy (2008),
- Mroczny przedmiot podążania (2014),
- 2020 (2021),
- Iskierka w tunelu (2023).
Proza
W kategorii prozy Machej również pozostawił znaczący ślad. Jego najnowsze dzieła to:
- Anitdotum noctis (2018),
- Môj rodák Tranoscius, môj sused Hviezdoslav (tłum. na słowacki: Karol Chmel, 2021),
- Praga in flagranti (2023).
Przekłady
Jako tłumacz, autor zaangażował się w przekład wielu dzieł literackich, w tym:
- Klątwa siedmiu kościołów Miloša Urbana (2005, z czeskiego),
- Cicha ręka. Dziesięć elegii Ivana Štrpki (2009, ze słowackiego),
- wiersze Ivana Wernischa,
- Pieśni duchowe z kancjonału Jerzego Trzanowskiego (2017, z czeskiego),
- Pojęcia podstawowe Petra Krála (2020, z czeskiego),
- Przełykanie włosa Jána Ondruša (2021, ze słowackiego),
- Nasza apokalipsa jest podobna do nas Štefana Strážaya (2022, ze słowackiego).
Inne publikacje
Warto również zwrócić uwagę na inne publikacje, w których Machej odegrał istotną rolę, takie jak:
- Opowiadania cieszyńskie Kornela Filipowicza (red.) (2000),
- Beniowski a iné básne Juliusza Słowackiego (red.) (2010).
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Max Rostal | Wanda Mider | Anna Blomberg-Gahan | Renata Jonscher | Andrzej Kosowski | Piotr Kasiński | Zuzanna Kawulok | Joanna Wowrzeczka | Mirosław Gabryś | Grzegorz Sztwiertnia | Wiesława Gołajewska | Ruta Molin-Panitz | Viktor Ullmann | Stanisław Wenglorz | Ludwik Antoni Brygierski | Andrzej Niedoba | Izabela Kopeć | Adam Bajerski | Katarzyna Dzida-Hamela | Piotr ProboszOceń: Zbigniew Machej