Góra Zamkowa w Cieszynie

---

Historia

Góra Zamkowa ma długą i bogatą historię, której początki sięgają czasów starożytnych. Wzgórze, ze względu na swoje doskonałe właściwości obronne, było zasiedlane już od najdawniejszych lat. Do powstania stałej osady doszło w X wieku, w związku z zniszczeniem nieopodal położonego grodziska Gołęszyców, znanego jako Stary Cieszyn. Osada na wzgórzu miała z pewnością służyć jako zaplecze dla odbudowywanego grodziska, lecz szybko zyskała na znaczeniu, przekształcając się w gród obronny w ciągu krótkiego czasu.

W połowie XI wieku, bądź około 1180 roku, wzniesiono tutaj pierwszy sakralny obiekt – romańską rotundę św. Mikołaja. Jest to jeden z najstarszych zachowanych zabytków polskiej architektury. Badania archeologiczne dowodzą, że gród szybko się rozwijał i wkrótce przejął funkcjonalność grodziska w Starym Cieszynie, które ostatecznie opustoszało na przełomie XI i XII wieku. W tym okresie rozwijało się również podgrodzie, co zostało odnotowane w bulli papieża Hadriana IV z 1155 roku, gdzie wymieniono miejscowość jako Tessin. Tak więc gmina na Górze Zamkowej stanowiła bezpośredni zalążek współczesnego Cieszyna.

Prawdopodobnie w I połowie XII wieku Cieszyn uzyskał status kasztelanii, a jego siedzibą stał się drewniany zamek usytuowany na Górze Zamkowej, który z czasem był rozbudowywany. Romańska rotunda pełniła rolę kaplicy zamkowej, a do 1240 roku była również kościołem parafialnym w Cieszynie. Około 1290 roku, z chwilą powstania Księstwa Cieszyńskiego, zamek ten stał się oficjalną siedzibą książęcą. W około 1374 roku książę cieszyński, Przemysław I Noszak, polecił zbudować murowany zamek w miejsce drewnianej budowli. Z tego okresu pochodzi również gotycka Wieża, znana jako Wieża Piastowska.

Zamek rozbudowywano przez lata, co umożliwiło mu zajęcie całego szczytu wzgórza. Niestety, podczas wojny trzydziestoletniej w XVII wieku, która wielokrotnie przemieszczała front przez Cieszyn, piastowski zamek uległ poważnym zniszczeniom i przeszedł w ruinę. Przez następne dwa stulecia zamek niszczał, choć wciąż pełnił funkcje reprezentacyjne i pozostawał oficjalną siedzibą książęcą.

W 1839 roku, na zlecenie księcia Karola Habsburga, zamek piastowski został ostatecznie zburzony, pozostawiając jedynie fundamenty, wieżę oraz część baszty i romańską rotundę, która jednak uległa przebudowie. Na jego miejscu wzniesiono klasycystyczny pałac, a na wzgórzu stworzono romantyczny park. U stóp wzgórza, w 1846 roku, powstał browar książęcy, a tuż przed pałacem zbudowano oranżerię. W tej formie Góra Zamkowa przetrwała do połowy XX wieku, kiedy to przywrócono rotundzie i wieży ich pierwotny wygląd, a oranżeria została zburzona. Pałac został przekształcony na siedzibę szkoły muzycznej, a wzgórze stało się miejscem wielu badań archeologicznych, gdzie kilka drzew zyskało status pomników przyrody.

Na początku XXI wieku rozpoczęto prace restauratorskie przy habsburskim pałacu, odkrywając fragmenty dawnego zamku, w tym XII-wieczną wieżę obronną. W miejscu niegdyś istniejącej oranżerii wzniesiono nową siedzibę zamku Cieszyn, otwartą na początku 2005 roku. U stóp wzgórza odbudowano również pomnik legionistów śląskich, który został zniszczony przez oddziały niemieckie we wrześniu 1939 roku.

---

Oceń: Góra Zamkowa w Cieszynie

---