Pałac Myśliwski Habsburgów w Cieszynie

---

Historia

W 1838 roku arcyksiążę Karol Ludwik Habsburg zlecił wykonanie ambitnego projektu, angażując do współpracy uznanego przedstawiciela wiedeńskiego klasycyzmu, Josepha Kornhäusela. Warto wspomnieć, że miejsce to było niegdyś domem dla pozostałości zamku górnego oraz dolnego, które zostały zniszczone podczas wyniszczającej wojny trzydziestoletniej. Karol Ludwik podjął decyzję o przebudowie ruin, aby mogły one służyć jako jego rezydencja. W tym celu, w latach 1838–1840, nie tylko rozebrano to, co pozostało z zamku, lecz również przekształcono bałagan starych murów w tzw. Pałac Myśliwski. Dla uzupełnienia całej koncepcji dobudowano przy pałacu parterową klasycystyczną oranżerię, która, niestety, została zniszczona w 1966 roku.

Choć pałac nie spełniał swej pierwotnej roli jako ulubione miejsce pobytu Habsburgów, sporadyczne wizyty członków rodziny były traktowane jako ważne wydarzenia. Zwykle Habsburgowie wybierali na dłuższe pobyty Wiedeń, jednak Pałac Myśliwski był siedzibą administracyjną Komory Cieszyńskiej. Warto zaznaczyć, że miejsce to zapisało się w historii z powodu organizowanych tam koncertów i spektakli. W czerwcu 1846 roku odbył się tu koncert słynnego Franciszka Liszta, a także spektakle wagnerowskie, które zorganizował arcyksiążę Eugeniusz Ferdynand pod koniec lat 80. XIX wieku.

Wizyty Habsburgów zawsze wywoływały prawdziwe zamieszanie. W szczególności warto wspomnieć o pobycie Cesarza Franciszka Józefa I w latach 1880, 1890 i 1906. Na pierwszym piętrze pałacu przygotowano dla niego specjalny apartament, który obejmował gabinet, salon, pokój przyjęć, toaletę oraz sypialnię. W czasie jego wizyt przygotowywano dla niego i jego gości tzw. Namiot spod Custozzy, który był prezentem od arcyksięcia Albrechta, uczestnika zwycięskiej batalii w tej bitwie.

W okresie 1914-1916, gdy Cieszyn pełnił rolę siedziby Głównego Sztabu Armii (AOK – Armeeoberkommando), arcyksiążę Fryderyk gościł w Pałacu swoich sojuszników, wśród których znajdował się marszałek Hindenburg, cesarz Wilhelm II oraz król Bułgarii Ferdynand. Ostatni raz arcyksiążę Ferdinand odwiedził to miejsce 3 grudnia 1916 roku.

W 1918 roku dokonano przełomu, ponieważ Pałac Myśliwski stał się siedzibą Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego, co oznaczało kluczowy moment w historii regionu, jako że była to pierwsza polska władza na Śląsku Cieszyńskim. 24 listopada 1918 roku o godzinie 10.30 odbyło się przed pałacem zaprzysiężenie ochotniczych oddziałów Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego.

Od 1947 roku w części Pałacu Myśliwskiego mieści się Państwowa Szkoła Muzyczna im. I. Paderewskiego. Natomiast od roku 2005, kiedy to przeprowadzono znaczący remont, pozostałe części pałacu oraz nowo wybudowana oranżeria (która powstała na miejscu tej zniszczonej) stały się siedzibą Zamku Cieszyn, znanej instytucji kulturalnej, która koncentruje się na projektowaniu i sztuce.

Architektura

Pałac, znany jako rezydencja Habsburgów, został założony w 1838 roku na podstawie zamysłu architekta Josepha Kornhäusela. Początkowo spełniał funkcję myśliwskiego pałacyku. Jego interesujący kształt przypomina odwróconą literę T i został wzniesiony na miejscu dolnego zamku, położonego na wschodnim zboczu wzgórza, z fasadą zwróconą w stronę miasta.

Budowla została wzniesiona z cegły i ma dwie kondygnacje, z centralnym trzecim poziomem. Cechą charakterystyczną centralnej części pałacu jest palladiańska kompozycja serliany, gdzie łuk flankowany jest przez płaskie gzymsy, a całość zwieńczona trójkątnym przyczółkiem. Po obu stronach umieszczono dwa piętrowe skrzydła, które symetrycznie rozmieszczają sienie. Przy konstrukcji budowli wykorzystano resztki dwóch obronnych baszt, które znajdowały się w skrzydłach południowym i północnym – znanych jako basteja.

W dziewiętnastym wieku do pałacu dobudowano boczne skrzydła; południowe zbudowane jest w kierunku prostopadłym, natomiast północne równolegle do głównej części budynku. Układ wnętrz w części głównej jest trzytraktowy, podczas gdy w bocznych skrzydłach występuje układ jednotraktowy z korytarzem oraz dwutraktowy. Przekrycia wnętrz stanowią sklepienia kolebkowe z lunetami oraz sklepienia żaglastym, a także sufity z fasetami.

Fasada rezydencji liczy trzynaście osi, z czego trzy osie w części środkowej są zaakcentowane wysunięciem i zwieńczone trójkątnym przyczółkiem. W dolnej części budynku znajduje się trójosiowy występ z balkonem, który posiada żeliwną balustradę. Dodatkowo, piętro charakteryzuje się środkowym przęsłem podkreślonym pilastrami, które wspierają belkowanie. Na parterze okna mają kwadratowy kształt i boniowane oprawy, natomiast okna na piętrze zakończone są trójkątnymi przyczółkami umieszczonymi na konsolach oraz gzymsach w bocznych częściach budynku.

Elewacje boczne pałacu są wieloosiowe. W południowej baszcie została umieszczona loggia z czterema otwartymi kolumnami w stylu doryckim, które podpierają trójkątny przyczółek. Co ciekawe, grubość muru północnej bastei wynosi 2,1 metra.

Na zewnątrz pałacu znajduje się dwuramienna, symetryczna droga wjazdowa, prowadząca do Pomnika Ku Czci Legionistów Śląskich Poległych za Polskę. Pomnik, wzniesiony w 1934 roku na podstawie społecznych składek według projektu Jana Raszki, dedykowany jest legionistom, którzy uczestniczyli w I wojnie światowej w szeregach II Brygady Legionów Polskich. Niestety, został zniszczony przez Niemców w 1939 roku. Po wojnie, władze PRL postawiły w tym miejscu Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej, używając do tego elementów konstrukcyjnych oryginalnego pomnika Raszki. Dopiero po upadku komunizmu, w 2005 roku, zasługi legionistów zostały przypomniane dzięki rekonstrukcji Nike cieszyńskiej do przedwojennego kształtu, co było wynikiem działań lokalnej społeczności.

---

Oceń: Pałac Myśliwski Habsburgów w Cieszynie

---