Alfred Wiedermann

---

Życiorys

Alfred Wiedermann przyszedł na świat w Cieszynie, w rodzinie austriackiego urzędnika państwowego, Antona Wiedermanna, oraz jego małżonki, Johanny. Po zakończeniu edukacji w szkole powszechnej i średniej, a także odbyciu praktyki w cieszyńskiej firmie budowlanej Karla Friedricha, zaczął studia na wydziale budownictwa Politechniki w Brnie w latach 1908–1912. Każde wakacje wykorzystał na zdobycie doświadczenia w firmie budowlanej Ludwiga Kametza.

W okresie od 1912 do 1914 roku był zatrudniony w biurze architektonicznym Maxa Hansa Jolego. Po tym czasie podjął naukę na wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych, jednak jego edukację przerwało wezwanie do wojska w 1916 roku. W międzyczasie odbywał praktyki u architekta Rudolfa Frassa. Służył w armii austro-węgierskiej od 1916 do 1918 roku, osiągając stopień plutonowego. Niestety, z powodu poważnej choroby płuc, został zwolniony z wojska przed zakończeniem I wojny światowej.

Po powrocie do Cieszyna, w 1919 roku, uruchomił swoją własną pracownię architektoniczną, mieszczącą się przy Rynku 20. Sam Alfred mieszkał w zaprojektowanej przez siebie willi na Górnym Przedmieściu, przy ulicy Błogockiej 14. W 1921 roku poślubił Małgorzatę Borger, córkę Salomona Borgera, a w 1926 roku przyszedł na świat ich syn, Edwin. W 1935 roku rodzina Wiedermannów przeniosła się do Bielska, zamieszkując w nowo powstającej modernistycznej dzielnicy Aleje Sułkowskiego, której był głównym projektantem.

Po wybuchu II wojny światowej był zmuszony do zamknięcia swojego biura, co było spowodowane żydowskim pochodzeniem jego żony. Zatrudnił się w biurze budowlanym inż. Wiesnera, gdzie pracował aż do 1944 roku. W tym czasie, nie zgadzając się na rozwód z Małgorzatą, został aresztowany przez Gestapo i wysłany do obozu pracy, który mieścił się w Rositz, na terenie Turyngii, jako jedna z filii Buchenwaldu.

Po wojnie, w 1945 roku, Wiedermann powrócił na Śląsk Cieszyński i wznowił działalność swojej pracowni architektonicznej, która funkcjonowała przez kolejne cztery lata, zanim została znacjonalizowana. Następnie podjął pracę jako architekt w Centralnym Zarządzie Przemysłu Metali Nieżelaznych w Katowicach, a później był związany z katowickim Miastoprojektem. Otrzymał mieszkanie służbowe przy ulicy Henryka Le Ronda (wówczas Lenina) 9a. W miarę pogarszania się stanu zdrowia od 1955 roku pracował z domu. W tym czasie był odpowiedzialny za projekt nieistniejącego już Pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej, który mieścił się na placu św. Mikołaja w Bielsku.

W 1957 roku, w czasie dużej fali emigracyjnej Niemców pozostających w Polsce, za namową syna Edwina, Wiedermann zdecydował się na emigrację do Niemiec Zachodnich. Zmarł 11 lutego 1971 roku w Baden-Baden.

Wybrane realizacje

Architektura autorstwa Alfreda Wiedermanna charakteryzuje się wyjątkowym stylem i różnorodnością realizacji, które możemy znaleźć w różnych miejscach, szczególnie w regionach Bielska-Białej oraz Cieszyna.

W Bielsku-Białej znajdują się następujące obiekty:

• gmach Gimnazjum Polskiego, obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika (1924–1927),
• budynek szkoły powszechnej, obecnie Przedszkole nr 41, w dzielnicy Wapienica (1926),
• siedziba Miejskiej Straży Pożarnej, obecnie Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza nr 3, przy ul. Grunwaldzkiej (1925–1928),
• pawilon sportowy w Parku Włókniarzy (1928),
• Dom Oficerski przy obecnej ulicy Strzelców Podhalańskich 22 (1928),
• kamienice mieszkalne przy ul. 3 Maja 35 (1931), 1 Maja 44 (1933), 11 Listopada 35 (1935), K. Miarki 15, Słowackiego 28B,
• zespół kamienic mieszkalnych w obrębie tzw. Alej Sułkowskiego (1934–1939),
• willa Rudolfa Deutscha przy ul. Piastowskiej 16,
• willa Olgi i Ludwika Brudków przy ul. św. Anny 26 (1935),
• dawny ratusz Bielska, obecnie Sąd Okręgowy przy ul. Cieszyńskiej 10.

Podobnie w Cieszynie oraz Czeskim Cieszynie można znaleźć wiele istotnych projektów:

• projekt parcelacji i zagospodarowania tzw. Matterówki – rejon wokół ulicy Karola Miarki (1924),
• willa Eugeniusza Tychowskiego przy ul. Karola Miarki 8 (1924),
• gmach Niemieckiej Szkoły Ludowej i Wydziałowej, obecnie Akademia Handlowa / Obchodní akademie, w Alejach Masaryka (1924),
• willa Henryka Riessa przy ul. Błogockiej 14 (1926),
• komunalna kamienica czynszowa przy ul. Górnej 17 (1927),
• kamienica Alexandra i Zofii Kohnów przy ul. Dworcowej 16 (1928),
• budynek Drukarni Dziedzictwa im. Bł. Jana Sarkandra, późniejszej Cieszyńskiej Drukarni Wydawniczej, przy ul. Pokoju 1 (1928),
• gmach Powiatowej Kasy Chorych, obecnie NZOZ Ubezpieczalnia, przy ul. Bielskiej 37 (1928–1931),
• budynek biurowo-mieszkalny w zespole zakładów elektromechanicznych CELMA, róg Alei Łyska i ul. 3 Maja (1929),
• panteon Alei Zasłużonych na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Katowickiej (1930),
• kamienice przy ul. Ruchu Oporu 7-9, 11 i 12 (1930),
• kamienica Dibonów-Kottasów przy ul. Moskiewskiej 13 (1931),
• willa Alfreda i Irmy Nohelów przy ul. 3 Maja 17 (1933),
• willa Elizy Niemcowej przy ul. Karola Miarki 2 (1933),
• willa Leona Żychlewicza przy ul. Błogockiej 16 (1933),
• Dom Żołnierza, obecnie Szkolne Schronisko Młodzieżowe, przy ul. Błogockiej 24 (1934–1935).

Nie można również zapomnieć o innych wartościach architektonicznych, które uznawane są za unikatowe:

• domy mieszkalne koncernu górniczo-hutniczego hr. Larischa von Mönnich w Karwinie (1922, wyburzone w latach 90. XX wieku),
• budynek szkoły rolniczej, obecnie Zespół Szkół Przyrodniczo-Technicznych, w Międzyświeciu (1925-1927),
• budynek szkoły powszechnej, obecnie Zespół Szkół nr 1, w Wiśle (1927),
• budynek urzędu gminy w Goleszowie (1929),
• budynek szkoły wydziałowej, obecnie Szkoła Podstawowa im. K. K. Baczyńskiego w Zebrzydowicach (1930),
• budynek Szkoły Instruktorów Harcerskich, obecnie Dziecięcy Ośrodek Leczniczo-Rehabilitacyjny „Bucze” w Górkach Wielkich (1931),
• willa „Neli” przy ul. Grażyńskiego 13 w Ustroniu (1931),
• kaplica św. Jana Sarkandra na wzgórzu Kaplicówka w Skoczowie (1934).

---

Oceń: Alfred Wiedermann

---