Cmentarz ewangelicki zlokalizowany w Cieszynie to miejsce o bogatej historii, znajdujące się przy ulicy Bielskiej na Górnym Przedmieściu. Ten wyjątkowy cmentarz, znany również jako Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Cieszynie, jest zarządzany przez parafię ewangelicko – augsburską w Cieszynie, której siedziba znajduje się w Cieszynie przy Placu Kościelnym 6.
Oprócz swojej funkcji sakralnej, cmentarz ten jest także obiektem chronionym prawnie, wpisanym do rejestru zabytków. Jego status został potwierdzony poprzez dwa wpisy do rejestru: pierwszy w województwie bielskim, o numerze A-443/86 z dnia 11 lipca 1986 roku, oraz drugi, aktualniejszy, w województwie śląskim, o numerze A/695/2020 z dnia 14 września 2020 roku.
Historia
Cmentarz ewangelicki w Cieszynie został założony w 1887 roku na obrzeżach ówczesnej miejscowości, w bezpośrednim sąsiedztwie z wsią Bobrek. Decyzja o jego budowie zapadła po zapełnieniu starego cmentarza przykościelnego, gdzie odbywały się pojedyncze pochówki aż do roku 1939. W chwili obecnej miejsce to zostało przekształcone w park, co stanowi symboliczny krok w kierunku zmiany wykorzystywania terenów cmentarnych.
Podział cmentarza
Cmentarz został podzielony na sześć wyraźnych działów, zwanych kwartałami. W celu ułatwienia orientacji, plan cmentarza został przeniesiony na elektroniczną mapę, na której można zlokalizować poszczególne sekcje i kwatery do wyszukiwania.
Gdy stoimy z przodu cmentarza, jego struktura kwartałów jest zorganizowana w następujący sposób:
- lewy dolny – I,
- prawy dolny – II,
- lewy środkowy (od pierwszej alei poprzecznej) – III,
- prawy środkowy – IV,
- lewy górny (od II alei poprzecznej) – V,
- prawy górny – VI.
Znane osoby pochowane na cmentarzu
Na cmentarzu ewangelickim w Cieszynie spoczywają niesamowite osobowości, które miały znaczący wpływ na kulturę, naukę i życie społeczne regionu. Poniżej przedstawiamy niektóre z tych postaci:
- ks. dr Andrzej Buzek (1885–1971) – doktor historii Kościoła, katecheta oraz publicysta, autor książki „Historii Kościoła”,
- ks. Eryk Cimała (1906–2005) – kapelan 3. Dywizji Strzelców Karpackich i organizator Polskiego Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego na Obczyźnie,
- dr Andrzej Cinciała (1825–1898) – adwokat oraz działacz narodowy, folklorysta, redaktor „Tygodnika Cieszyńskiego”,
- ks. Robert Fiszkal (1908–1980) – proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w Wiśle,
- doc. Jan Gawlas (1911–1965) – muzyk, kompozytor i wirtuoz organowy,
- Jerzy Hadyna (1888–1969) – pedagog, działacz muzyczny oraz folklorysta,
- Jan Herma (1935–2019) – uznawany rzeźbiarz i profesor sztuki,
- Andrzej Hławiczka (1866–1914) – nauczyciel, organista oraz animator ruchu śpiewaczego,
- Karol Hławiczka (1894–1976) – wybitny muzykolog, pedagog, pianista i odkrywca „cieszyńskich” polonezów,
- Paweł Hulka-Laskowski (1881–1946) – literat, który tłumaczył czeską literaturę, m.in. „Przygody dobrego wojaka Szwejka”,
- ks. dr Alfred Jagucki (1914–2004) – senior Diecezji Mazurskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego oraz proboszcz Parafii Ewangelickiej w Cieszynie,
- Helmut Kajzar (1941–1982) – reżyser teatralny, teatrolog oraz dramaturg,
- Adolf Bolko Kantor (1910–1992) – bokser, zdobywca tytułu mistrza Polski w wadze półciężkiej i ciężkiej,
- Józef Kiedroń (1879–1932) – działacz narodowy, minister przemysłu i handlu RP w latach 1923–1925,
- dr Jan Kotas (1879–1965) – notariusz i poseł do Sejmu Śląskiego,
- Jan Kubik (1886–1945) – kompozytor oraz kapelmistrz orkiestry pułkowej IV Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie,
- Jerzy Kubisz (1862–1939) – pedagog i redaktor „Miesięcznika Pedagogicznego”,
- Jan Łysek (1887–1915) – nauczyciel, działacz Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego i Gimnastycznego „Sokół”, poetę regionalny,
- Adam Macura (1848–1913) – nauczyciel oraz redaktor „Posła Ewangelickiego”,
- Władysław Macura (1896–1935) – muzyk, kompozytor i kierownik muzyczny w Polskim Radiu w Warszawie,
- ks. Józef Mamica (1878–1940) – delegat na Konferencję Pokojową w Wersalu, członek Głównego Komitetu Plebiscytowego,
- mgr Janina Marcinkowa (1920–1999) – etnografka, folklorystka oraz choreografka, autorka układów choreograficznych dla Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej i Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”,
- Adam Michejda (1916–1961) – chirurg, pediatra, który współtworzył polską chirurgię dziecięcą,
- prof. Kornel Michejda (1887–1960) – chirurg, profesor oraz dziekan Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu w Wilnie, prezes Towarzystwa Chirurgów Polskich,
- ks. sen. Oskar Michejda (1885–1966) – proboszcz parafii ewangelickiej w Trzyńcu, senior Diecezji Cieszyńskiej, publicysta oraz redaktor,
- ks. dr Jan Pindór (1852–1924) – duszpasterz zboru cieszyńskiego oraz prezes Towarzystwa Ewangelickiego Oświaty Ludowej,
- ks. Paweł Sikora (1883–1972) – prefekt w Seminarium i Liceum Pedagogicznym w Cieszynie, autor podręczników,
- Tadeusz Sikora (1928–2016) – nauczyciel, kompozytor oraz autor pieśni religijnych, działacz społeczny,
- Władysław Sosna (1933–2020) – nauczyciel, krajoznawca oraz publicysta,
- Jerzy Stonawski (1883–1936) – dyrektor Państwowej Szkoły Przemysłowej w Bielsku oraz wiceburmistrz Bielska,
- prof. Karol Stryja (1915–1998) – dyrektor i dyrygent Filharmonii Śląskiej, oraz wykładowca Akademii Muzycznej w Katowicach,
- Jan Śliwka (1823–1874) – nauczyciel, który organizował Towarzystwo Nauczycieli Ludowych oraz był autorem podręczników dla szkół ewangelickich w regionie Śląska Cieszyńskiego.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
- Historia i tradycja Miasto i jego mieszkańcy Cieszyńskie kobiety 16.Janina Marcinkowa 1920 – 1999: visitcieszyn.com [dostęp 29.09.2021 r.]
- Janina Marcinkowa | Nasza Historia [online], historia.luter2017.pl [dostęp 29.09.2021 r.]
- Informacja o cmentarzu ewangelickim w Cieszynie na witrynie Cieszyn.pl [dostęp 07.11.2014 r.]
- Parafia ewangelicko – augsburska w Cieszynie – Cieszyn.pl – serwis informacyjny [online], www.cieszyn.pl [dostęp 20.08.2016 r.]
- GROBONET 2.5 – eMapa cmentarza – Cmentarz Parafialny [online], cieszynewangelicki.artlookgallery.com [dostęp 20.08.2016 r.]
- Marcin Żerański: Cieszyn i Czeski Cieszyn – śladem tramwaju. Cieszyn: Pracownia na Pastwiskach, 2011 r., s. 47. ISBN 978-83-933109-0-6.
- Dzieje Cieszyna od pradziejów do czasów współczesnych. T. 3: Cieszyn od Wiosny Ludów do III Rzeczypospolitej. Cieszyn: Książnica Cieszyńska, 2010 r., s. 50. ISBN 978-83-927052-6-0.
- a b 22. Cmentarz Ewangelicki przy ul. Bielskiej – Cieszyn.pl – serwis informacyjny [online], cieszyn.pl [dostęp 20.08.2016 r.]
- http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/stan%20na%2031.03.2016/SLS-rej.pdf [dostęp 27.12.2017 r.]
- a b Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 7 października 2020 r.. wkz.katowice.pl [dostęp 08.10.2020 r.]
- Teodor Cienciała, Małgorzata Kaleta, Teresa Łączyńska, Krystyna Pilch, Helena Pustówka: Zacni Wiślanie. Słownik biograficzny część 1. Wisła: Urząd Miejski Wisły i Towarzystwo Miłośników Wisły, 2000 r., s. 30–32. ISBN 83-902197-4-3.
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty religijne":
Kaplica ewangelicka w Cieszynie-Krasnej | Kaplica Świętej Rodziny w Cieszynie | Cmentarz Komunalny w CieszynieOceń: Cmentarz ewangelicki w Cieszynie